.
Kościół oo. Franciszkanów w Wilnie
Kościół i klasztor o.o. Franciszkanów pw. NMP na Piasku w Wilnie(mimo zrujnowania go przez sowieckiego zaborcę) jest nadal miejscem spotkań Polaków i Litwinów podczas dwujęzycznej liturgii, modlących się do Matki Boskiej Brzemiennej, figury zwanej drugą Matką Boską Ostrobramską.
Czy warto odwiedzać ten kościół, kiedy obok tyle atrakcji architektonicznych i historycznych?
Czy starczy czasu, aby oprócz Ostrej Bramy, cmentarza na Rossie i celi Konrada dojść do znajdującego się na ul. Trockiej (Traku gatve) jednego z najstarszych kościołów Wilna?
Czy mamy jakieś wspomnienia związane z tym kościołem i klasztorem oo. Franciszkanów?
Pozdrawiam serdecznie.
@
Gród Wilno założony został przez księcia Giedymina w 1322 r. Już w tymże 1322 roku na zaproszenie niejakiego Gasztołda mieli tu dotrzeć misjonarze franciszkańscy w liczbie 14. Ci pierwsi misjonarze franciszkańscy na Wielkanoc 1333 roku zostali przez pogańskich Litwinów umęczeni. Siedmiu z nich ścięto a pozostałych siedmiu ukrzyżowano.
Nowa grupa franciszkańskich misjonarzy w liczbie 36 przybyła tu za generalstwa Gerarda Odona. Gasztołd wybudował im kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, zwany kościołem Matki Bożej na Piasku.
24 maja 1341 na Wilno napadli Tatarzy i wymordowali tych misjonarzy, a razem z nimi i Gasztołda, który przywdział habit franciszkański.
Ten sam generał wysłał nową grupę franciszkanów, którzy w liczbie 46 pracowali tu aż do urzędowego chrztu Litwy w 1386 roku. Pierwszym biskupem w Wilnie został franciszkanin Andrzej Wasillo z rodu Jastrzębców.
7 sierpnia 1403 roku w czasie najazdu na Wilno schizmatyckich moskali zostali znowu umęczeni liczni franciszkanie z gwardianem Aniołem na czele.
Klasztory franciszkańskie w Wielkim Księstwie Litewskim do roku 1517 należały do Prowincji Czesko-Polskiej, a po roku 1517 roku do Prowincji Polskiej św. Franciszka. W roku 1626 utworzono Prowincję Rusko-Litewską z klasztorów na Rusi i Litwie, z kustodiami lwowską i przemyską na Rusi, a na Litwie z wileńską i kowieńską.
@
W 1686 r. doszło znowu do podziału i powstała Prowincja Litewska św. Kazimierza. Prowincja Ruska zachowała nadal tytuł św. Antoniego Padewskiego. Prowincja litewska miała cztery kustodie: wileńską, grodzieńską, kowieńską i połocką. Prowincja ta uległa kasacie po roku 1832, a jej majątek zabrał rząd carski. W roku 1919 Wilno, Grodno i kilka innych klasztorów powróciło do Prowincji Polskiej.
Schematyzm Archidiecezji Wileńskiej z 1939 roku podaje, że kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zakonu OO. Franciszkanów fundowany przez Gasztołda w XIV wieku, po pożarze 1793 roku został wymurowany i 12 stycznia 1794 r. konsekrowany. W roku 1832 został on zajęty przez rząd carski a w roku 1934 przywrócony dla katolickiego kultu.
Franciszkanie przez cały okres międzywojenny starali się o zwrócenie im kościoła i klasztoru i dopiero Sąd Najwyższy w Warszawie w orzeczeniu z dnia 28 lutego 1938 roku zadecydował definitywnie o zwróceniu franciszkanom kościoła i klasztoru w Wilnie.
31 maja 1992 r. Generał Zakonu - O. Lanfranco Serrini, po wizycie w Wilnie, pisze o możliwości wejścia do Wilna: Przeżywamy obecnie moment cenny dla przyszłości Zakonu na Litwie. Jestem pewny, że będziemy wspólnie dążyć do przygotowania tej przyszłości w atmosferze braterstwa i szczerości z koniecznym zaangażowaniem i wytrwałością.
W sierpniu 1995 roku Prowincja Gdańska kupiła w Wilnie dom (adres jak wyżej), z przeznaczeniem na juniorat zakonny. Dom ten już odrestaurowano i adoptowano do wymogów życia zakonnego. Może on pomieścić kilkunastu zakonników.
Przełożeni i rektorzy kościoła Najświętszej Maryi Panny na Piasku w Wilnie
Od roku 1995 O. Marek Dettlaff, przełożony
http://www.misje.gdansk.franciszkanie.pl/wilno.html @
W Przewodniku po Wilnie i jego okolicach wyd.2 z 1880 r. czytamy m.in., że pierwsze wydanie Przewodnika miało miejsce w 1862 r. i dalej:
" Wiele się zmieniło w Wilnie i kraju przez te ubiegłe lat siedemnaście. Wiele zmieniły wypadki dziejowe (powstanie styczniowe - red.), które tak srodze, całym krajem wstrząsnęły i zmieniły, gasząc najwybitniejsze gwiazdy, które mu przez lat wiele przyświecały.
Ludzie, z którymi dzieliliśmy pracę, którzy nam współczuli i tak chętnie pomagali - spoczęli już snem wiecznym".
Autor "Przewodnika" wymienia dalej nazwiska tych znamienitych osób:
Ignacy Chodźko, Michał Homolicki, Władysław Syrokomla, Teodor Narbutt, Michał Baliński, Mikołaj Malinowski, Aleksander Zdanowicz, Eustachy Tyszkiewicz.
W tym Przewodniku (wyd. 1880) na str. pod tytułem "Kościoły nieistniejące" wymieniony jest kościół i klasztor ks. Franciszkanów, pw. Wniebowzięcia NMP fundowany przez Gasztolda (jak twierdzi ks.Grzybowski- kronikarz zakonu franciszkańskiego) w 1421 r.
@
Wśród nielicznych przewodników i zapisów kronikarskich, które przetrwały do naszych czasów, na pewno wartą uwagi jest broszura autorstwa ks. Władysława Staicha, pt. Chrzciciele Litwy, która opisuje udział polskich Franciszkanów w nawracaniu ludu litewskiego. Broszura ta jest okolicznościową pamiątką rekoncyliacji i otwarcia kościoła OO. Franciszkanów na Piaskach w Wilnie (1864-1934).
Według tej broszury, po pożarze w 1737 r. przez długie lata trwała odbudowa i kiedy (po prawie 60 latach) w 1794 r. został pod dawnym wezwaniem uroczyście poświęcony, niewiel przypominał budowlę przez pożarem. Nawę środkową wyniesiono do góry, boczne przykryto oddzielnymi dachami, zrobiono bardziej wyniosły fronton.
Wnętrze również zmieniono. W kościele postawiono 12 ołtarzy + 2 w kaplicach.
@
Po kilkunastu latach względnego pokoju, kościół na Piaskach ponownie ulega ruinie. W 1812 r. wojska francuskie zajęły kościoły w Wilnie na składy wojskowe i stajnie, a żołdacy niszczyli wnętrza niemal doszczętnie, wyrywając ze ścian nawet tablice nagrobne. Słynna anegdota o Napoleonie (opowiadana przez przewodników wileńskich), który podobno zachwycił się architekturą kościoła św. Anny i chciał go "przenieść" do Francji jest (jak twierdzą Bernardyni) bzdurną bajką, gdyż tak naprawdę to Napoleon w tym kościele urządził stajnię dla swoich koni.
Znowu minęło kilkanaście lat, podczas których staraniem zakonu Franciszkanów wszystko przywrócono do dawnego wyglądu i ponownie wszystko przepadło.
Podczas powstania w 1863 r. zakonnicy odnosili się przychylnie do walki o niepodległość, a niektórzy brali nawet czynny udział. Za karę klasztor i kościół uległ kasacji. Moskale spusztoszyli wnętrze i w jego murach urządzili archiwum, I tak było do 1933 r. kiedy to zaczęto (przy pomocy świeckich z III zakonu franciszkańskiego) przenosić zbiory archiwalne do nowego gmachu.
Archiwum ostatecznie wyprowadzono 18 kwietnia 1934 r., a 5 grudnia władze przekazały kościół ojcom Franciszkanom.
Dalsze losy kościoła i klasztoru ponownie zależały od polityków, wojsk i służb specjalnych.
Po każdym, niszczącym kościół okresie , w którym trudno byłoby zauważyć łaskawą rękę Opatrzności, jedni odnawiali, odbudowywali i modlili się do Matki Bożej oczekując zmiłowania, uzdrowienia lub sukcesów, a drudzy bezkarnie niszczyli wiarę, nadzieję i miłość wyznawców Chrystusa.
.
Fotografie ze zbioru prywatnego Tatiany Pitak
Wszelkie prawa chronione.
Kontakt: +48 600-809-254
.
