.
 Muzyka w pracy umys³owej i fizycznej
Muzyka sta³a siê towarem handlowym i zachêca siê do jego zakupu stosuj±c chwyty reklamowe przypisuj±ce muzyce wrêcz cudotwórcze oddzia³ywanie, np. ¿e muzyka ³agodzi obyczaje.  Tymczasem obyczaje to co¶ wiêcej ni¿ samo zachowanie. Obyczaje to wzorce kulturowe, to nasze wychowanie. Nie wierzê, by sama muzyka mog³a nas zmieniaæ. Nie sama.Wiadomo nie od dzisiaj, ¿e muzyka mo¿e  zmieniaæ stan aktywno¶ci systemu nerwowego, wywo³ywaæ okre¶lone zmiany w czynno¶ciach ca³ego organizmu, mo¿e zmieniaæ napiêcie miê¶ni, przyspieszaæ przemianê materii, zmieniaæ szybko¶æ kr±¿enia krwi, obni¿aæ próg wra¿liwo¶ci zmys³ów, wp³ywaæ na wewnêtrzne wydzielanie, zmieniaæ si³ê i szybko¶æ pulsu, modyfikowaæ oddychanie. To s± zmiany konkretne. Poza tym, muzyka mo¿e wprowadzaæ w ró¿ne nastroje, wzbudzaæ uczucia i emocje.
¯aden utwór muzyczny nie nastawi jednak pozytywnie do innego cz³owieka, je¿eli nie zostanie wzmocniony s³owem i dzia³aniem. Mówi siê, ¿e muzyka zwiêksza wydajno¶æ pracy, a nawet chêæ dokonywania  zakupów, co skutecznie wykorzystuj± handlowcy i menad¿erowie. Ale zanim zaczniemy  s³uchaæ, graæ, ¶piewaæ i tañczyæ, kto¶ musi w nas spowodowaæ powstanie wiary  w  to,  ¿e wybrana muzyka zwiêkszy  zakup  jakiego¶ produktu czy us³ugi.
Odpowiednio wyszkolony pracownik musi w nas- kliencie spowodowaæ powstanie  motywacji i wyznaczyæ drogê dla usuniêcia naszej nieufno¶ci, 
niezadowolenia ze stanu ducha lub cia³a, albo  powstanie w nas marzenia 
posiadania okre¶lonej rzeczy.
Nie zdarzy³o mi siê spotkaæ handlowca, który umia³by  wp³ywaæ  na mnie  nadawan± w supermarkecie muzyk±, 
aby:
1)     wzbudziæ we mnie  po¿±dane emocje (uczucia, stany afektywne, 
nastroje) oraz  gotowo¶æ do kontaktu  handlowego;
2)     wzbogaciæ moj± osobowo¶æ, g³ównie poprzez doznania estetyczne,
wyrabianie  postawy twórczej, pomna¿anie zasobu  do¶wiadczeñ
emocjonalnych i intelektualnych;
3)     pobudziæ psychomotorycznie lub  z³agodziæ napiêcie  emocjonalne i 
miê¶niowe;

@
Najczê¶ciej  obecna w naszym ¿yciu pracowniczym i klienckim jest muzyka  m³odzie¿owa. Mamy jej nadmiar wszêdzie: na budowie, supermarkecie, biurze, 
za ¶cian± wie¿owca i za p³otem s±siada. Charakteryzuje j± przede wszystkim  chaos i przypadkowo¶æ, uniemo¿liwiaj±ce  nawi±zanie wspó³pracy pomiêdzy  organizmem a d¼wiêkami.
Taka muzyka  nie jest uznawana za przydatn± do uzyskiwania pozytywnych  efektów w pracy.
Natomiast muzykê  powa¿n± tworz± w przewa¿aj±cej wiêkszo¶ci utwory, które ze  wzglêdu na sw±  artystyczn± konstrukcjê s± w pe³ni kompatybilne z psychik±  cz³owieka oraz  przystaj± do naturalnych, najbardziej pierwotnych rytmów  ca³ego organizmu.
Pamiêtajmy , ¿e zarówno muzyka pobudzaj±ca, jak i relaksuj±ca nie
powinna byæ s³uchana zbyt g³o¶no. To, co jest dobre dla nas , niekoniecznie pomo¿e s±siadowi. Rozdra¿niony s±siad, s³uchaj±c naszej g³o¶nej muzyki, mo¿e zachowaæ siê odwrotnie ni¿ mo¿emy siê tego spodziewaæ. Jemu nasza muzyka mo¿e szkodziæ i nie s³uchaj±c siê powiedzonka, ¿e "muzyka ³agodzi obyczaje", zachowa siê... wprost przeciwnie.
Czysta muzyka jest stosunkowo s³abym ¶rodkiem terapeutycznym i marketingowym  i na pewno nie  zmienia obyczajów. Jest tak, gdy¿ muzyka jest  asemantyczna  czyli beznaczeniowa .Czy co¶ co nie  jest filozofi±, nie jest religi± i nie wyja¶nia sensu ¿ycia 
mo¿e zmieniaæ pogl±dy i obyczaje?
Na pewno mo¿e byæ ona wyrazem tych pogl±dów i obyczajów,  ale przede  wszystkich w kategorii zachowañ emocjonalnych, a nie pogl±dów na  ¶wiat i  ¿ycie.
@
Znamy przypadki kontrolowanego s³uchania muzyki dla  roz³adowania stresu lub  dla pokazania swojej przynale¿no¶ci narodowej, które  wcale nie s³u¿y³y  terapii uczestników, a wprost przeciwnie - pogr±¿a³y ich  w wiêkszym  cierpieniu i niepewno¶ci dnia jutrzejszego. Mam na my¶li  m.in. orkiestry w  obozach koncentracyjnych. Z jednej strony wykonawcy - jeñcy  wykonuj±cy dla  oprawców obozowych utwory kompozytorów niemieckich, z  drugiej - sami  oprawcy s³uchaj±cy tej muzyki z rozrzewnieniem i dum±, ¿e oto  gnêbieni  przez nich ludzie, graj± dla nich hymny triumfalnej Apokalipsy dla umêczonych.

@
Jakiego typu utwory i instrumenty powinny znale¼æ siê w muzyce dla pracownika fizycznego, a jakie dla umys³owego? W pracy wymagaj±cej skupienia intelektualnego stosujemy muzykê  uspokajaj±c±, któr± cechuje:
-   powolne lub umiarkowane tempo;
-   niewielki poziom g³o¶no¶ci i brak kontrastów dynamicznych;
-   przewaga ¶rodkowego rejestru d¼wiêków; u¿ycie instrumentów smyczkowych,  klawiszowych i dêtych o miêkkim brzmieniu i ³agodnej barwie
-   p³ynno¶æ melodii i rytmu, przewaga rytmów miarowych - "ko³ysz±cych";
-   obecno¶æ nieznacznych punktów kulminacyjnych, pozwalaj±cych s³uchaczowi na oscylowanie miêdzy stanami napiêcia i odprê¿enia;
-   brak instrumentów o jaskrawej i ostrej barwie, mocnej secji rytmicznej  (perkusja, gitara basowa)  oraz unikanie kompozycji  wokalnych
Pracownicy rozchwiani emocjonalnie, po zastosowaniu takiej muzyki s± mniej napastliwi fizycznie i werbalnie. S± te¿ mniej dra¿liwi, maleje w nich  poczucie winy, podejrzliwo¶æ i pesymizm. 
Znam kilku przedstawicieli handlowych,  g³êboko niezadowolonych z efektów w³asnej i cudzej pracy, którzy maj± na  koncie znaczn± ilo¶æ konfliktów i niebezpiecznych wypadków samochodowych.
@
Na przestrzeni mojej ponad 40 -letniej praktyki  artystyczno-terapeutycznej  stwierdzi³em, ¿e najlepsze rezultaty daje po³±czenie  muzyki z innymi  rodzajami sztuki, aktywizuj±cymi ró¿ne sfery  naszego mózgu.
W pracy wymagaj±cej aktywno¶ci fizycznej stosuje siê muzykê aktywizuj±c±,  któr± cechuje :
-   szybkie tempo;
-   kontrastuj±ca melodyka przeciwstawnych tematów wed³ug zasady klasycznej sonaty;
-   niespokojna metryczno¶æ z silnymi akcentami rytmicznymi;
-   du¿e zró¿nicowanie melodycznego i rytmicznego przebiegu;
-   przeciwstawno¶æ poszczególnych grup instrumentów;
-   du¿e zró¿nicowanie dynamiki.
W zale¿no¶ci od upodobañ s³uchacza, jego dojrza³o¶ci muzycznej i udzia³u
muzyki w codziennym ¿yciu, powinno siê dobieraæ utwory uspokajaj±ce lub pobudzaj±ce. I nie ma tu znaczenia czy s± to utwory z pó³ki muzyki powa¿nej  czy rozrywkowej.
To co pomaga  jednemu i dzia³a na niego uspokajaj±co , np. Aria na strunê G-  Bacha, drugiego mo¿e pobudziæ do agresji i odwrotnie: muzyka popularna typu disco (oparta na trzech akordach) mo¿e uspokajaæ m³odzieñca, a pobudzaæ do zniechêcenia, nawet agresji mi³o¶nika muzyki powa¿nej.
¯adnego z tych  rodzajów muzyki nie wolno lekcewa¿yæ. Disco s³uchaæ nale¿y  stosownie do  spodziewanych efektów pracy fizycznej, ale nie g³o¶no. Dowiedziono bowiem, ¿e ha³as obni¿a poziom koncentracji, zwiêksza stres, podnosi ci¶nienie krwi, zaburza sen, a w przypadku kobiet ciê¿arnych, zwiêksza ryzyko przyj¶cia na ¶wiat wcze¶niaków lub dzieci o ma³ej masie urodzeniowej cia³a.
Po³±czenie muzyki z obrazem przyrody i jej zapachem, g³osem ludzi i ptaków ¶piewaj±cych, a przede wszystkim z wyobra¼ni± cz³owieka, jego pamiêci± i pozytywnymi warto¶ciami moralnymi i etycznymi oraz warto¶ciami kompetencyjnymi danego cz³owieka mo¿e relaksowaæ lub aktywizowaæ.

@
Mówi siê , ¿e 45 minut to najlepsza jednostka czasowa do wykonania ka¿dego zadania.Obserwacje zmian zachodz±cych w psychice cz³owieka, zw³aszcza w nasilaniu siê zmian agresywnych, umo¿liwi³y ustalenie pewnych prawid³owo¶ci w oddzia³ywaniu Ksiê¿yca na ludzkie zachowania. Gdy Ksiê¿yc osi±ga swój najwy¿szy stan nad okre¶lonym obszarem Ziemi, wzmaga siê jego oddzia³ywanie jako czynnika powoduj±cego przyp³yw i odp³yw mas wodnych, przy czym ta si³a jest najwiêksza w czasie nowiu i pe³ni. 
Poniewa¿ cia³o ludzkie w 80 % sk³ada siê z wody, Ksiê¿yc powoduje w naszym organizmie co¶, co przypomina przyp³yw i odp³yw wód. W rezultacie powstaj± okre¶lone zaburzenia w jego funkcjonowaniu, wywo³uj±c takie stany jak nadpobudliwo¶æ i napiêcia psychiczne. 
Nastêpstwem tego mo¿e byæ wzmo¿ona agresywno¶æ, a co za tym
idzie: wiêcej przypadków obra¿eñ cia³a i skaleczeñ, wiêcej wypadków
drogowych itd.
Tak¿e  w ci±gu doby czy tygodnia podlegamy prawom natury. Nie bez powodu  pocz±tek tygodnia nazywa siê "szewskim poniedzia³kiem ". Wielu ludzi, po dwóch dniach wolnych od pracy, nie ma ochoty pracowaæ, a niektórzy wcale nie przychodz± do pracy. S³ynêli z tego kiedy¿ w³a¶nie szewcy. 
Wiadomo te¿, ¿e produkcja pochodz±ca z pierwszych godzin poniedzia³kowych charakteryzuje siê najwiêksz± ilo¶ci± braków.
W czasie dnia najwiêksza sprawno¶æ przypada w  godz. 9-11, za¶ najmniejsza w  godz. 14-16. Dlatego na zachodzie Europy w  tym czasie jest przerwa na  lunch.
Jeszcze wa¿niejsze jest dostosowanie nawyków pracy do w³asnego rytmu spania. Ale i tutaj wystêpuj± odstêpstwa od normy. O tych, którzy d³ugo w nocy pracuj± mówi siê: "nocny Marek", a o tych, którzy wcze¶nie wstaj±: "ranny ptaszek ".
I tak dziel±c dobê na coraz mniejsze jednostki rytmiczne dochodzimy do minut  i sekund.
Najpowszechniejsz± jednostk± rytmiczn± jest  45 minutowa  jednostka 
dydaktyczno-produkcyjna.  W szkole podstawowej i ¶redniej godziny lekcyjne  trwaj± 45 minut, a przerwy powinny trwaæ 10-15 minut. Na uczelniach  rozgadani profesorowie najlepiej czuj± siê w jednostce 90 minutowej.  Studenci nie przejmuj± siê takim porz±dkiem rytmicznym, bo zwykle ¿yj± w  rytmie spotkañ, dyskotek i pubów.

@
Jaki rytm powinien obowi±zywaæ w pracy?Coraz czê¶ciej w ¶wiecie szybko rozwijaj±cych siê firm  ubezpieczeniowych i  operatorów sieci komórkowych zauwa¿a siê zmêczenie, frustracjê i depresjê u  coraz wiêkszej ilo¶ci pracowników. Psychologowie  i terapeuci  alarmuj± : 
ludzie, pracujcie  w odpowiednim dla danego zawodu rytmie i stosujcie relaks.  Nie ¿yjcie w ci±g³ym napiêciu, bo tak jak ka¿da maszyna pracuj±ca  na najwiêkszych obrotach w pewnym momencie rozleci siê, tak i cz³owiek  pêknie jak bañka mydlana, a w przera¿onym ciele zamieszka zawa³ serca, udar  mózgu albo depresja.
W  Niemczech coraz wiêcej firm, zatrudniaj±cych tak zwanych gadaczy 
handlowych z wiecznym sztormem w mózgu, instaluje w swoich biurach specjalne  fotele relaksacyjne, aby ich agenci, po 45 minutach intensywnego kontaktu z  klientami, mogli w ci±gu 15 minut  zrelaksowaæ siê przy æwiczeniach  Jacobsona, treningu autogennym Schultza, albo psychocybernetyce Maltza. 
Potwierdzam te informacje, gdy¿ w tych  fotelach instalowane s± odtwarzacze z nagraniami relaksacyjnymi w moim opracowaniu.
W³adys³aw Pitak
(logopeda medialny i muzykoterapeuta z Koszalina)Na foto: W³adys³aw Pitak  (twórca muzykodramy) i pracownicy Warsztatów Terapii Zajêciowej CARITAS w Ropczycach. Zdjêcia:Tatiana Pitak
Kontakt: Towarzystwo Terapii i Kszta³cenia Mowy LOGOS
75-900 Koszalin
ul. Pieczarek 4
tel. 94-340-60-06
      600-809-254
e-mail: biuro@logos.dt.pl.